Texts/Ratnagotravibhāga Mahāyānottaratantraśāstra/Root Verses/Verse I.104

Ratnagotravibhāga Root Verse I.104

Previous Verse

Next Verse

Verse I.104 Variations

यद्वत् प्राणिसहस्रकोटीनियुतैर्मध्वावृतं स्यान्नरो
मध्वर्थी विनिहत्य तान्मधुकरान्मध्वा यथाकामतः
कुर्यात्कार्यमनास्रवं मधुनिभं ज्ञानं तथा देहिषु
क्लेशाः क्षुद्रनिभा जिनः पुरुषवत् तद्‍घातने कोविदः

yadvat prāṇisahasrakoṭīniyutairmadhvāvṛtaṃ syānnaro
madhvarthī vinihatya tānmadhukarānmadhvā yathākāmataḥ
kuryātkāryamanāsravaṃ madhunibhaṃ jñānaṃ tathā dehiṣu
kleśāḥ kṣudranibhā jinaḥ puruṣavat tadghātane kovidaḥ

E. H. Johnston as input by the University of the West.

ཇི་ལྟར་སྦྲང་རྩི་སྲོག་ཆགས་བྱེ་བ་ཁྲག་ཁྲིག་སྟོང་བསྒྲིབས་སྦྲང་རྩི་དོན་གཉེར་མིས། །
སྦྲང་མ་དེ་དག་བསལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་བཞིན་དུ་སྦྲང་རྩིའི་བྱ་བྱེད་པ། །
དེ་བཞིན་ལུས་ཅན་ལ་ཡོད་ཟག་པ་མེད་པའི་ཤེས་པ་སྦྲང་མའི་རྩི་དང་འདྲ། །
ཉོན་མོངས་སྦྲང་མ་དང་འདྲ་དེ་འཇོམས་པ་ལ་མཁས་པའི་རྒྱལ་བ་སྐྱེས་བུ་བཞིན། །

Dege, PHI, 117

Just as a person striving for the honey that is covered by billions of insects
Would remove them from the honey and use that honey as wished,
So the uncontaminated wisdom in beings is like honey, the afflictions are like bees,
And the victor who knows how to destroy them resembles that person.

When the Clouds Part, Brunnhölzl, 395

猶如百千億 那由他諸虫

遮障微妙蜜 無有能近者
有智者須蜜 殺害彼諸虫
取上味美蜜 隨意而受用
無漏智如蜜 在眾生身中
煩惱如毒虫 如來所殺害

http://cbetaonline.dila.edu.tw/en/T31n1611_p0814c27

L’homme qui convoite le miel caché sous des abeilles par millions

Disperse les insectes et dispose du miel à sa guise. De même, la connaissance non contaminée présente en chaque être est comparable au miel ; Les affections aux abeilles ; et le Vainqueur habile à les détruire à cet homme.

Charrier, Christian and Patrick Carré. Traité de la Continuité suprême du Grand Véhicule. Plazac: Éditions Padmakara, 2019.

RGVV Commentary on Verse I.104

Tibetan
English
Sanskrit
Chinese

---

Full Tibetan Commentary
Full English Commentary
Full Sanskrit Commentary
Full Chinese Commentary

།ཉོན་མོངས་པ་ནི་སྲོག་ཆགས་

---

སྦྲང་མ་དང་འདྲ་ལ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་ནི་སྦྲང་རྩི་ལྟ་བུ་སྟེ། ཇི་ལྟར་སྲོག་ཆགས་ཚོགས་བསྐོར་སྦྲང་རྩི་ནི། །སྐྱེས་བུ་མཁས་པས་དེ་དོན་གཉེར་བ་ཡིས། །མཐོང་ནས་དེ་དང་ཐབས་ཀྱིས་སྲོག་ཆགས་སོགས། །ཀུན་ནས་བྲལ་བར་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་{br}བཞིན། །དྲང་སྲོང་ཆེན་པོས་ཀུན་མཁྱེན་སྤྱན་གྱིས་ནི། །རིགས་ཁམས་སྦྲང་རྩི་དང་འདྲ་འདི་གཟིགས་ནས། །དེ་ཡི་སྒྲིབ་པ་སྦྲང་མ་དང་འདྲ་བ། །གཏན་ནས་རབ་ཏུ་སྤོང་བར་མཛད་པ་ཡིན། །ཇི་ལྟར་སྦྲང་རྩི་སྲོག་ཆགས་བྱེ་བ་ཁྲག་ཁྲིག་སྟོང་བསྒྲིབས་སྦྲང་རྩི་དོན་གཉེར་མིས། །སྦྲང་མ་དེ་{br}དག་བསལ་ཏེ་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་བཞིན་དུ་སྦྲང་རྩིའི་བྱ་བྱེད་པ། །དེ་བཞིན་ལུས་ཅན་ལ་ཡོད་ཟག་པ་མེད་པའི་ཤེས་པ་སྦྲང་མའི་རྩི་དང་འདྲ། །ཉོན་མོངས་སྦྲང་མ་དང་འདྲ་དེ་འཇོམས་པ་ལ་མཁས་པའི་རྒྱལ་བ་སྐྱེས་བུ་བཞིན།

[In the second example,] the afflictions are like the insects {D107a} that are bees, while the tathāgata element resembles honey.

Suppose a clever person were to see

Honey surrounded by a swarm of insects

And, striving for it, would completely separate it

From the swarm of insects with the [proper] means. I.102

Similarly, the great seer sees that this basic element,

Which he perceives with his omniscient eye, is like honey

And thus accomplishes the complete removal

Of its obscurations that are like bees. I.103

Just as a person striving for the honey that is covered by billions of insects

Would remove them from the honey and use that honey as wished,

So the uncontaminated wisdom in beings is like honey, the afflictions are like bees,

And the victor who knows how to destroy them resembles that person. I.104

kṣudraprāṇākasadṛśāḥ kleśāḥ/ kṣaudravattathāgatadhāturiti/

yathā madhu prāṇigaṇopagūḍhaṃ

vilokya vidvān puruṣastadarthī/

samantataḥ prāṇigaṇasya tasmā-

dupāyato'pakramaṇaṃ prakuryāt//102//

sarvajñacakṣurviditaṃ maharṣi-

rmadhūpamaṃ dhātumimaṃ vilokya/

tadāvṛtīnāṃ bhramaropamānā-

maśleṣamātyantikamādadhāti//103//

yadvat prāṇisahasrakoṭīniyutairmadhvāvṛtaṃ syānnaro

madhvarthī vinihatya tānmadhukarānmadhvā yathākāmataḥ/

kuryātkāryamanāsravaṃ madhunibhaṃ jñānaṃ tathā dehiṣu

kleśāḥ kṣudranibhā jinaḥ puruṣavat tadghātane kovidaḥ//104//

No Chinese commentary defined.

Other English translations

Obermiller (1931)

A man who is desirous of obtaining honey

Hidden by thousands and millions of bees,

Removes the latter and disposes of the honey as he wishes.

The undefiled Spirit that exists in the living beings is like the honey,

The defiling forces are like the bees,

And the Lord who is skillful in vanquishing them

Is like the man (that obtains the honey).

Takasaki (1966)

Just as a man who is desirous of getting honey

Hidden by thousands, millions of bees,

Drives the bees away and makes use of the honey as he wishes;

In the same way, the immaculate Wisdom in the living beings

Is like honey, and the Defilements are like bees;

The Buddha, like that man, knows how to remove the stains.

Fuchs (2000)

Aiming to get honey that is obscured by millions and millions of honeybees,

the man disperses all these bees and procures the honey, just as he wishes.

The unpolluted knowledge present in all sentient beings is similar to the honey,

and the Victor skilled in vanquishing the bee-like poisons resembles the man.

Textual sources

Commentaries on this verse

Academic notes